skład etatowy pułku piechoty w 1920 roku

Czy ktoś wie jaki był przeciętny skład etatowy pułku piechoty w 1920 roku? Chodzi mi o to ilu było oficerów, podoficerów, sanitariuszy, kowali, trębaczy itd.

Może udało by się to ustawlić wspólnymi siłami.

Nie wzgardzę także informacjami dotyczącymi pułków innych broni i służb.

Oj, nie wiem czy to w ogóle będzie możliwe.

Właśnie mam przed sobą Przepisy obowiązujące w Wojsku Polskiem. I. Piechota" z 1919 roku, omówiona jest tam organizacja kompanii piechoty. Nie wiem na ile można by to nazwać wojskami regularnmi w znaczeniu II wojny światowej:

Dwaj żołnierze tworzą rotę (..)
Kompanja w szyku rozwiniętym dzieli się począwszy od prawego skrzydła na sekcje po cztery roty. Jeśli liczba rot nie da się podzielić przez cztery, w takim razie gońcy bojowi mogą stanąć w rzędzie z sekcynymi.
(..) Formuje się 3 plutony.
Jeśli liczba sekcji nie dzieli się przez trzy, tworzy się jeden pluton silniejszy albo słabszy od innych.
W przewidywaniu długotrwałych walk formuje się 4-ty pluton z nadliczbowych podoficerów, starszych żołnierzy, jakoteż z wyszkolonych w obsłudze KM i granatników, w rzucaniu granatów ręcznych, w oddziałach szturmowych i.t.p. szeregowców. Pluton ten pozostaje w odwodzie w celu utrzymaniania niezmniejszonej siły bojowej kompanji.

Przed rozstrzygającą walką można sformować osobny pluton z wyborowych podoficerów i szeregowców pdo osobistymi rozkazami dowódcy kompanii.
Plutony, mające więcej niż trzy sekcje dzieli się na dwa półplutony; przy nieparzystej liczbie sekcji silniejszy półpluton znajdje się na prawym skrzydle plutonu.

Plutony zachowują swe numery porządkowe licząc od prawego skrzydła w obrębie kompani, zaś półplutony, sekcje i roty w obrębie plutonu. Nazwanie sekcji i oddziału podług nazwisk ich dowódców jest dozwolone.

48. Dowódca kompanji wyznacza dowódców plutonów; (..)

49. Każda sekcja ma swego dowódcę, kaprala lub starszego żołnierzea i zastępcę dowódcy. Gdy ich zabraknie obejmuej dowództwo najenergiczniejszy szeregowiec. (..)

50. Podział kompanji na plutony i sekcje, wraz z wyznaczonymi dowódcami, należy o ile możności utrzymać (także dla służby wewnętrznej)."

Jak widać organizacja kompanii była bardzo płynna. Niemniej jednak ze szkiców da się odczytać następujące informacje:

W sekcji: 8 żołnierzy 1 sekcyjny (kapral lub starszy żołnierz)

W plutonie: od 3 do 9 sekcji, porucznik lub podporucznik, podoficer za frontem, trzech gońców.

W kompanii: 3 plutony, dowódca kompanii, dwóch trębaczy, dwóch doboszy, czterech gońców, podoficer kompanijny

Na szkicu który jest dołączony do Regulaminu jest jeszcze czwarty pluton (pluton ckm)? Skład: porucznik, sześciu karabinowych, 24 żołnierzy, karabin maszynowy.

Wyżej niestety nic nie potrafię wykoncypować.

Może ktoś ma jakieś lepsze materiały? (Najlepiej oczywiście źrodłowe)

Pozdrawiam
Krzysiek

Oooo...
Bardzo ciekawy temat (w szczególności dla mnie i mojej grupy odtwarzającej wojsko polskie z okresu walk z bolszewikami).
W związku z podanymi składami rodzą mi się jednak od razu dodatkowe pytania.
Czy sekcja to jakby późniejsza drużyna? (najmniejsza jednostka w armii).
Czy ktoś może wie jaką rolę spełniali karabinowi w plutonie CKM?

Pzdr., Mariusz

Ps. Krzysiek czy mówisz o tym regulaminie z 1919 podzielonym na dwie części – I. Musztra formalna i II. Szkoła walki?

No właśnie, dwóch trębaczy na każdą kompanię. Tymczasem znalazłem informację, że w 1920 roku w 12 pułku piechoty wyszkolono aż 44 nowych trębaczy! Możliwe więc, że szkolenie było prowadzone także dla innych pułków.

Z podobnych danych wychodzi mi, że w pułku piechoty było między 25, a 70 sanitariuszy. Ale to niestety nadal zbyt duże widełki. Tym bardziej, że 70 sanitariuszy wydaje mi się sporą przesadą, patrząc tak na oko.

Tak, MAB, to właśnie ten regulamin. Niestety nie wiem które mam wydanie, bo na okładce napisane jest wydanie III a na stronie tytułowej wydanie II. :) Co ciekawe sięga aż poziomu pułku. Mnie też interesuje rekonstrukcja 1920 (docelowo), ale jak przeczytałem wyposażenie żołnierza to prawie mi się odechciało :).

Trudno mi powiedzieć czy rzeczywiście sekcja to jest późniejsza drużyna. Mam wrażenie, że podział na sekcje i plutony był cokolwiek płynny. Żeby było śmieszniej, żołnierze w ramach kompanii ustawiali się według wzrostu, co oznacza, że I. pluton składał się z najwyższych, a III. pluton z najniższych żołnierzy :)

Szkoła walki pisze:

Najmniejszą jednostką w szyku luźnym jest sekcja(..) wszystkich starszych żołnierzy i zdolniejszych szeregowców należy wyszkolić w dowodzeniu sekcją."

Jeśli chodzi o obsługę ckm... nie przywiązywał bym się za bardzo to tego, że był to pluton ckm, było to raczej IV nadwyżkowy pluton. Znów cytat z fragmentu o wyszkoleniu żołnierza:
132. W miarę potrzeby należy część żołnierzy w kompanii zaznajomić z używaniem dlugiego pistoletu z kolbą.
Wszyscy oficerowei, podoficerowie i zdolniejsi żołnierze winni umieć obsługiwać karabiny maszynowe, tak własne jak i zdobyte.
Prócz tgo należy wykształcić nadających sie do tego żołnierzy w obsługiwaniu miotaczy granatów i lekkich miotaczy min, nadto część żołnierzy w sygnalizacji optycznej n.p. chorągiewkami, lampami i pistoletami świetlnymi".

Wnioskuję, że jednak wszystkie pododdziały w kompanii były całkowicie płynne, podobnie jak przydziały funkcyjne. Codo tego ile było karabinów maszynowych, ile osób w IV plutonie itp. decydowała potrzeba chwili i ilość uzbrojenia, szczególnie zdobytego. Nie przywiązywał bym się też do podanej przeze mnie ilości trębaczy, doboszy i gońców. To tylko przykład - spodziewałbym się raczej, że chodziło o pewną ilość trębaczy i doboszów.

Rzeczywiście pomiędzy 25 a 70 sanitariuszy to sporo, ale z drugiej strony jeśli kompania mogła składać się z 3 plutonów po 3 sekcje po 9 żołnierzy - 81 bagnetów, a inna kompania mogła mieć 3 plutony po 8 sekcji po 9 żołnierzy - 271 bagnetów... to różnice są straszne i nic nie da się powiedzieć. Przy czym tego ostatniego stanu nie można bynajmniej traktować jako etatowego.

Pozdrawiam
Krzysiek

Jeszcze o trębaczach i gońcach:

Grajków kompanijnych używa się podczas walki do utrzymania łączności pomiędzy dowódcą kompanii a dowódcami plutonów. Jeden trębacz pozostaje przy dowódcy kompanji, resztę przydziela się do plutonów. Gońców bojowych i łączników wyznacza dowódca kompanii wedługo potrzeby."

Cała organizacja kompanii piechoty była doraźna i zmienna. Podział na sekcje i na plutony mógł zostać zmieniony w każdej chwili, nawet w czasie ataku, jeśli kompania została pomieszana.

Pozdrawiam
Krzysiek

Szperałem dziś dalej i chyba faktycznie nie będziemy w stanie ustalić co i jak. Obawiam się, że wszystkie liczby trzeba by rozpatrywać osobno dla każdego pułku. W tym samym okresie 1920 roku w 63 PP było 48 oficerów, a w 64 PP tylko 20. Co ciekawe nie przekładało się to aż tak bardzo na ogólny pułku. W tym czasie bowiem 63 PP liczył 2800 szeregowych, a 64 PP - 2000. Także liczba oficerów była o 140% wyższa, a liczba szeregowych zaledwie o 40%.

Chyba do km wlicza sie rkm, lkm i ckm a nie tylko ckm?

No własnie.
Tylko CKM, czy również RKM (których przecież również występowały)?

Moim zdaniem do wszystkich. Napewno spotkałem się z określeniem km" dla rkm'u.

W 1918 roku trudno mówić o strukturze pułkowej. Potrzeby chwili powodowały, że wysyłano na front wyszkolone kompanie i bataliony i nie czekano na dokończenie formowania pułku.
Etat batalionu wzorowany był na strukturze oddziałów piechoty PSZ:
batalion piechoty składał się z czterech kompanii strzeleckich po trzy plutony każdy, kompanii km złożonej z trzech plutonów po dwa km każdy, komisji gospodarczej, taboru oraz sekcji łączności. Razem 21 oficerów, 85 podoficerów oraz 723 szeregowych.
Zresztą żaden z wysłanych na front w 1918 roku batalionów nie miał osiągniętych stanów etatowych m.in. brakowało przede wszystkim kompanii km - posiadały jedynie po 2-4 km, nie miały czwartej kompanii strzeleckiej, były braki w łączności.
Na przełomie 1918 i 1919 roku stworzono przejściowy etat pułku. Poza dowództwem przewidywał: I, II, III batalion piechoty, 1, 2, 3 i 4 kompanie km (po jednej w każdym batalionie oraz jedna w dyspozycji dowódcy pułku), pluton telefonistów, kompanie techniczna oraz oddział miotaczy bomb. Kompanie km, według etatu, składały się początkowo z trzech plutonów po 2 km każdy. Tabory pułku składały się z 131 wozów taborowych oraz 328 koni ( w tym 62 wierzchowych).
Razem stan osobowy wynosił: 97 oficerów, 3394 podoficerów i szeregowych (stan żywieniowy, bojowy średnio 72 oficerów i 2141 podoficerów i szeregowych).
Próbowano też wprowadzić nowy element: kompanie szturmową (4 oficerów, 31 podoficerów, 194 szeregowych).
W marcu 1919 r. przeciętnie na pułk przypadało 2000 żołnierzy.Inny etat miały pułki Armii Hallera.
W grudniu 1919 r. pułki zaczęto organizować według jednego etatu :
sztab pułku, I batalion (1, 2, 3, 4 kompania strzelecka, 1 kompania km), II batalion (5, 6, 7, 8 kompania strzelecka, 2 kompania km), III batalion (9, 10, 11, 12 kompania strzelecka, 3 kompania km), 4 kompania km, kompania techniczna, pluton łączności.
Razem 90 oficerów, 378 podoficerów, 2791 szeregowych.
Stany bojowe to już oddzielna sprawa. Przynajmniej w połowie pułków nie osiągnięto nawet połowy ich stanów osobowych przewidzianych etatem. Tylko w kilku stan oficerów przekroczył 50% stanów etatowych.
Według etatu z sierpnia 1920 r.:
Dowództwo pułku, oddział sztabowy (55+14 koni) , pluton telefoniczny (152+17 koni), kompania techniczna (208+24 konie), I baon (sztab, 4 kompanie; 833+62 konie+ 8 lekkich km), II baon (jw.), III baon (jw.), 1 kompania km (122+26 koni+ ckm), 2, 3, 4 kompania km (366+78+24 ckm), oddział miotaczy bomb p.p. (89+27 koni). [N.D. nr 8720/I-20;Od.I nr 10300/I-20]W niektórych dywizjach zamiast lekkich km było 6 franc. km ręcznych. [nr 13240/IV-20].
Jeżeli chodzi o rzeczywiste stany dam jeden przykład.
2 dp Leg. 1 września 1920 r.:
liczebny etatowy 20753
liczebny faktyczny 11836
bojowy etatowy 9329
bojowy faktyczny 5452
a jaki był „stan okopowy”?

uzupełnienie: w 1 kompanii km było 8 ckm.

Czy wiesz może dokładnie kiedy były podjęte próby z wprowadzeniem kompanii szturmowej i dlaczego tego zaniechano?

Guzik to wnosi w temat ale nie moglem sie nie pochwalic ze dziadek dowodzil sekcja lub plutonem ckm (na saniach!) w kompanii szturmowej. Ze zdawkowych wypowiedzi wynikaloby ze oddzial dzialal w zimie na przelomie lat 1919/20. Pulk najprawdopodobniej rekrutowal sie w Bialymstoku. Zostal ranny bodajze w lutym i tak by sie wydawalo ze potem juz sluzyl w normalnej kompanbii ckm. Niestety dziadek byl czlowiekiem niezwykle skromnym, o sobie nie mowil a ja za Jego zycia nie interesowalem sie sprawami militarnymi :( .

Zdaje sie ze (w poczatkowym okresie przynajmniej) jeszcze inna organizacje mialy oddzialy wielkopolskie - zapewne wzorowana na organizacji niemieckiej.