Drodzy czytelnicy „Odkrywcy”,
Słowo wstępne redaktora naczelnego Andrzeja Daczkowskiego
Depozyt monet i skrzynie Abwehry
W tytule tego wstępniaka zapowiadam to, co najbardziej skarbowe w tym numerze „Odkrywcy”. A skarby te znajdowały się albo – co jest najbardziej intrygujące – wciąż znajdują się w ziemi…
Depozyt aż pięciu tysięcy monet odnaleziony przez Grzegorza ze Stowarzyszenia „Grossus” sprawia takie wrażenie, że musiał się stać tematem naszej okładki. I tutaj dygresja: często w środowisku poszukiwaczy mówi się, że takim prawdziwym skarbem jest przypisanie historii do odkrytych przedmiotów, powiązanie z nimi wydarzeń z przeszłości czy losów konkretnych osób. Jednak bądźmy też szczerzy ze sobą. Tak ogromny depozyt monet przyciąga uwagę sam z siebie, kusi i wywołuje uczucie zazdrości – dlaczego to nie ja znalazłem? Taka jest magia konkretnego znaleziska, nawet jeśli nie wyciągniemy z niego już żadnych informacji prócz numizmatycznego inwentarza. Kto się temu oprze?
I zestawmy ten namacalny konkret z historią opisaną przez Łukasza Orlickiego o tajemniczych skrzyniach. Tutaj skarbowe kuszenie przybiera zupełnie inny charakter. Jest wyraźny trop do ukrytych skrzyń gdzieś na Dolnym Śląsku, ale zanim do nich zdołamy dotrzeć, trzeba rozwikłać sekretne działania jednostek Abwehry. Jakie tajemnice skrywają te dywersyjne oddziały? W jaki sposób ukrywali swoje depozyty? Mamy zatem w tym przypadku historię żołnierzy znanych często z imienia i nazwiska, mamy opowieść o ich szkoleniu i metodach działania. Nie mamy jeszcze przedmiotu, ale już mamy opowieść. I teraz pytanie: jakie wy lubicie historie skarbowe? Konkretne piknięcie wykrywacza czy śledztwa archiwalno-terenowe? Jeśli macie problem z wyborem, to macie… magazyn „Odkrywca”, który pisze o wszelkich historiach skarbowych. Bo przecież w tym numerze jeszcze wchodzimy do tajemniczego pomieszczenia w Walimiu w Górach Sowich, publikujemy autentyczną mapę skarbową pewnego poniemieckiego gospodarstwa, odkrywamy nowe fortyfikacyjne fakty z Przesmyku Klonowo.
No i wywiad mamy dla Was z kimś, kto od lat siedzi w skarbach. Jarosław Kukliński wiele lat temu brał udział w wydobyciu niszczyciela czołgów Hetzer z Morza Bałtyckiego, a potem wykonał dla siebie jego wierną kopię. W zasadzie mamy tutaj jeszcze inny typ historii skarbowych, dziejących się w warsztatach, w których remontowane, odrestaurowane czy kopiowane są różnego rodzaju przedmioty historyczne, w tym czołgi.
W tym numerze zwraca uwagę silna pozycja tematów z północnej Polski, z czego bardzo się cieszymy: Wilczy Szaniec z historią milicyjną, Karolewo – szkic o tamtejszym kompleksie psychiatrycznym (oba miejsca są od siebie oddalone o raptem 8 minut jazdy samochodem) i Przesmyk Klonowo pod Lidzbarkiem. A i tak zarzucą nam, że piszemy wyłącznie o Dolnym Śląsku – to nieprawda!
I na sam koniec zwrócę uwagę na historię brylantu nazywanego Szach, który obecnie znajduje się na Kremlu w słynnym zbiorze „Diamentowy Fundusz”. Niedawna kradzież bezcennych klejnotów z Luwru jasno wskazuje, że skarby kuszą nie tylko poszukiwaczy, diamenty miewają ciekawszą historię niż ich właściciele, a złodzieje bez wątpienia wolą konkretne przedmioty zamiast ich historii.
Bądźcie z nami również na naszych kanałach internetowych. Zapraszamy na: www.odkrywca.pl oraz na kanał YouTube: Odkrywca/Gemo. „Odkrywca” to nie tylko zapach druku – to także obraz i dźwięk.
Zapraszam do czytania, oglądania i słuchania „Odkrywcy”!
Odkrywca 11-12/2025 – spis treści
Wydanie drukowane w sprzedaży: od 5 listopada 2025 roku.
E-wydanie dostępne w sprzedaży: od 4 listopada 2025 roku.
- ODKRYCIA I POSZUKIWANIA
- Ponad pięć tysięcy monet i jedna misja. Historia odkrywców ze stowarzyszenia „Grossus” / ANNA MAJER
- Tajemnica schowków na Dolnym Śląsku. Skrzynie Werwolfu czy depozyty Abwehry? CZĘŚĆ 1. / ŁUKASZ ORLICKI
- Walim – eksploracja nieznanych pomieszczeń / KRZYSZTOF „CZARNY” KRZYŻANOWSKI
- Mapa skarbów na terenie gospodarstwa? / JERZY DELEKTA
- WYWIAD
- Zawsze chciałem mieć czołg. I mam [wywiad z Jarosławem Kuklińskim] / ANDRZEJ DACZKOWSKI
- KULISY HISTORII
- Wielka historia w cieniu Wilczego Szańca / MAGDALENA CZECHOWSKA
- Śmierć w Wilczym Szańcu / MACIEJ BARTKÓW
- Niemiecki koncern chemiczny IG Farben w Prochowicach w latach 1942-1945 / ALEKSANDER JODKOWSKI
- Ukryte i zamaskowane / TOMASZ RZECZYCKI
- Sochy 1943 – czas pamięci / JANUSZ SKOWROŃSKI
- Jak żółty brylant Szach znalazł się na Kremlu? / GRZEGORZ WOJCIECHOWSKI
- FORTYFIKACJE
- 13. Rajd szlakiem fortyfikacji Ziemi Wałeckiej / MARCIN DUDEK
- Co budowano w Przesmyku Klonowo pod Lidzbarkiem latem 1939 roku? CZĘŚĆ 2 / DOMINIK KASPRZAK, MARCIN KASPRZAK
- MUNDURY
- Plakat: mundur czołgisty 1. Warszawskiej Brygady Pancernej
- KSIĘGARNIA ODKRYWCY
- Nowości LISTOPAD/GRUDZIEŃ
PRENUMERUJ i KORZYSTAJ!
Jeśli jeszcze nie prenumerujesz „Odkrywcy: – zrób to teraz! Gwarantujemy:
– stałą cenę przez cały okres prenumeraty
– szybką dostawę pod wskazany adres – możesz komuś zrobić miły prezent
Słuchaj podkastów „Odkrywcy”
Mamy dla Ciebie kilkadziesiąt podkastów i filmów na naszym kanale Yotube. Ich liczba stale się zwiększa. Zasubskrybuj nasz kanał i oglądaj!
Odkrywca 9-10/2025 – wybrane artykuły
Ponad pięć tysięcy monet i jedna misja / ANNA MAJER
W Świerszczowie pod Hrubieszowem ujawniono niezwykły depozyt monet sprzed ponad trzystu lat. Odkrycie zawdzięczamy hrubieszowskiemu Stowarzyszeniu Eksploracyjno-Historycznemu Grossus i doświadczonemu poszukiwaczowi Grzegorzowi Pankowi, który nie tylko odnalazł skarb, ale zadbał o jego odpowiednie zabezpieczenie.
Tajemnica schowków na Dolnym Śląsku Skrzynie Werwolfu czy depozyty Abwehry? / ŁUKASZ ORLICKI
Trudno o bardziej atrakcyjny temat dla miłośnika tajemnic II wojny światowej i Dolnego Śląska niż ukrywanie pod koniec wojny różnego rodzaju skrzyń i depozytów zawierających cenne oraz tajemnicze ładunki. Legendy o przemieszczających się po górskich i leśnych drogach konwojach na stałe wpisały się w krajobraz dolnośląskich tajemnic, z których region ten słynie na całą Polskę.
Zawsze chciałem mieć czołg. I mam [WYWIAD Z JAROSŁAWEM KUKLIŃSKIM] / ANDRZEJ DACZKOWSKI
Rozmowa z pasjonatem wojskowych pojazdów, który opowiada o swoich młodzieńczych fascynacjach oraz rodzinnych pamiątkach, takich jak siekierka wyciągnięta przez dziadka z niemieckiego czołgu Tygrys. Następnie bierze udział w wydobyciu i przeprowadza renowację oryginalnego niszczyciela czołgów Hetzer wydobytego z dna morskiego w Juracie w latach 2006–2007, co wymagało skomplikowanych procedur i pomocy wojska. Szczegółowo opisuje, jak zdecydował się na budowę dokładnej repliki Hetzera, mierząc i odtwarzając każdy element w ramach projektu inżynierii odwrotnej, mimo ogromnych kosztów i trudności w pozyskaniu materiałów. Cały projekt, realizowany na przestrzeni lat z pomocą przyjaciół i lokalnych firm, był napędzany przez osobiste zamiłowanie do mechaniki, a jego efektem było uruchomienie repliki pojazdu
Wielka historia w cieniu Wilczego Szańca / MAGDALENA CZECHOWSKA
Karolewo (znane dawniej jako Carlshof, Karlshof, Karolinenburg) to niewielka osada, powstała stosunkowo późno na tle historii regionu – bo dopiero pod koniec XIX wieku. Jej początki są ściśle związane z gwałtownym rozwojem przemysłu i urbanizacji, które wymusiły powstawanie nowych przestrzeni mieszkalnych dla robotników. Karolewo narodziło się więc jako typowa kolonia robotnicza, mająca zapewnić dach nad głową osobom zatrudnionym w pobliskich zakładach przemysłowych i gospodarstwach rolnych.
Prawdziwy rozgłos osada zyskała jednak dopiero na początku XX wieku. W tym czasie Karolewo stało się miejscem wyjątkowym na mapie ówczesnych Prus Wschodnich, a nawet całych Niemiec – dzięki powstaniu jednego z największych zakładów filantropijnych tego okresu. Ośrodek ten stanowił nie tylko ważne przedsięwzięcie medyczne, lecz także nowatorskie w zakresie opieki społecznej, psychiatrycznej i zdrowotnej.
Jak zawsze nasz numer można znaleźć w każdym salonie Empik, Inmedio, Garmond, Relay, Ruch. Numery można również zdobyć w postaci e-wydania w serwisie e-Kiosk.pl.
Redaktor naczelny czasopisma "Odkrywca"
Redaktor miesięcznika „Odkrywca”
