W dniach 6–27 września 2023 roku w siedzibie Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego przy ul. Jezuickiej 6/8 w Warszawie odbędzie się wystawa prezentująca symbole narodowe zawarte w „Polskiej Deklaracji o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych” z 1926 roku, której czasopismo „Odkrywca” jest patronem medialnym.
W tym właśnie roku Stany Zjednoczone Ameryki obchodziły 150. rocznicą swego powstania. Rocznica ta została odnotowana w różnych krajach. Szczególnie doniosły charakter obchody miały w Polsce ze względów historycznych, ideowych, ludnościowo-demograficznych (w Stanach Zjednoczonych w 1914 roku żyło ponad 3 mln Polaków) oraz politycznych, gospodarczych i militarnych.
Organizatorzy obchodów w Polsce uznali, że wyjątkowo godnym sposobem uczczenia święta amerykańskiej niepodległości i szczególną, osobistą formą podziękowania narodowi amerykańskiemu za wsparcie Polaków w czasie Wielkiej Wojny i po jej zakończeniu (wsparcie żywnościowe dzieci, pomoc militarna w 1920 roku) będzie przygotowanie niezwykłego pod względem wielkości (111 tomów) pamiątkowego dokumentu – „Polskiej Deklaracji o Podziwie i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych”. Na jego kartach podpisało się – jak szacowano w lipcu 1926 roku – od 5 do 6 mln osób.
Arkusze „adresowe” przygotowane przez władze, urzędy i różne instytucje miały oryginalną, indywidualną ikonografię wykorzystującą symbole narodowe – Orła Białego, znaki i symbole wyprowadzone z Orła Białego, herby ziemskie i herby miast, budynki, budowle i krajobrazy charakterystyczne dla danego regionu, stroje ludowe, czy też sztukę regionalną. Niekiedy były one prawdziwymi dziełami sztuki, przygotowanymi przez wybitnych artystów. Ikonografia dokumentu stała się także inspiracją dla autorów wystawy, aby po 97 lata pokazać ją szerokiej, współczesnej publiczności. Symbolika tam użyta skłania do refleksji i jest doskonałym odniesieniem do aktualnej sytuacji i takich wartości jak wolność, jedność, niepodległość.
W niektórych tomach „Polskiej Deklaracji…” znajdują się odciski pieczęci oraz odciski stempli. Przystawienie pieczęci lub stempla na arkuszu było indywidualną decyzją dysponenta, składającego podpis. W związku z tym mamy arkusze bogato opieczętowane i ostemplowane oraz arkusze tylko z samymi podpisami.
Odciski pieczęci i stempli w „Polskiej Deklaracji…”, z powodu ich liczby, różnorodności, a także kolekcjonerskiej staranności wykonania poszczególnych odcisków, tworzą szczególnie ważny zbiór dla amatorów i dla badaczy polskich pieczęci z okresu pozaborowego odrodzenia Rzeczypospolitej i pierwszych dziesięciu lat II Rzeczypospolitej. Zbiór ten zwalnia (w pewnym zakresie) zainteresowane osoby z ekstensywnego przeglądania zasobów archiwalnych, bowiem w „Polskiej Deklaracji…” został zgromadzony bogaty materiał sfragistyczny (ponad 2500 odcisków), wytworzony głównie w latach 1916–1926, którego pozyskanie w inny sposób wymagałoby kilku lat żmudnych kwerend.
W ramach polskich obchodów amerykańskiego święta niepodległości w 1926 roku został wybity w Mennicy Państwowej pamiątkowy medal zaprojektowany przez Józefa Aumillera. Medal był bity w złocie, srebrze i w brązie. Jedyny egzemplarz wykonany w złocie został przekazany „narodowi amerykańskiemu” za pośrednictwem Calvina Coolidge’a, Prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki i znajduje się obecnie w President Calvin Coolidge State Historic Site at Nie
Serdecznie zapraszamy na wystawę, gdzie będzie prezentowany m.in. bogaty zbiór grafik oraz pieczęci (odcisków i tłoków) używanych w pierwszych latach niepodległości Polski. Katalog wystawy on-line będzie opublikowany na stronie www.sigillarium.pl, a w nim, poza najciekawszymi grafikami z symbolami narodowymi, także ponad 500 odcisków pieczęci pochodzących z „Polskiej Deklaracji…”.
Na jednym ze zdjęć z otwarcia wystawy widzimy pana Zbigniewa Kantorosińskiego z Waszyngtonu – emerytowanego dyrektora Działu Europy Wschodniej w Bibliotece Kongresu, który kilka lat temu skontaktował się z dr. Januszem Gierszem i dr Mariuszem Kopniakiem (po przeczytaniu zawartego w „Odkrywcy” ich autorstwa artykułu nt. kolekcjonowania pieczęci) i poinformował o istnieniu „Polskiej Deklaracji…”.oraz jej zawartości, równocześnie zachęcając nas do zbadania zawartego w tym dokumencie ogromnego zasobu bardzo ciekawych odcisków pieczęci.
Projekt przygotowuje zespół: dr hab. Marek Adamczewski, dr Janusz Giersz, dr Mariusz Kopniak, prezes PTN Przemysław Ziemba. Partnerem projektu jest Sigillarium.pl, a partnerem medialnym miesięcznik „ODKRYWCA”.
Projekt został dofinansowany ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Symbole Narodowe RP”.
Zdjęcia wykonali: Piotr Grabowski i Mariusz Kopniak.
Redaktor naczelny czasopisma "Odkrywca"
