Odkrywca 05 (268) 2021 | Messerschmitty Asów Kier JG 77

Asy Kier w powietrzu i „czarne noże” na ziemi

Słowo wstępne redaktora naczelnego

Najpewniej losy lotników czerwonych Asów Kier jak i detale budowy „czarnego noża” Rosjan wzbudzą najwięcej emocji wśród czytelników. Asy Kier – bo mamy do czynienia z odkryciem fragmentów kolejnego messerschmitta przez poszukiwaczy. „Czarny nóż” – bo to świetny tekst pod względem informacji historycznych i kolekcjonerskich. Jednak dzisiaj nie chciałbym czy to o czarnych, czy czerwonych pisać…

Mnie autorzy ujęli czym innym: wątkiem zacierania przeszłości. W artykule „Wzorcowa gmina Pogorzela” dokładnie opisany został proces zniemczania ziem Wielkopolski i usuwania wszystkiego, co polskie. Jego autor Damian Płowy wychwytuje m.in. moment z 1940 roku, kiedy to niemiecka młodzież na pogorzelskim rynku niszczy figurę Matki Boskiej, bo kojarzyła się z „polskim” zabobonem. Podobny symboliczny gest opisuje Marcin Mościcki w artykule „Monument wyparty z pamięci”. Pomnik ku czci poległych żołnierzy w wojnie francusko-pruskiej, stojący w 1919 roku na inowrocławskim rynku, zostaje po wycofaniu się Niemców zdekapitowany, a potem ostatecznie całkowicie usunięty. Serce moje tłumaczy inowrocławian, ale chłodna kalkulacja podpowiada, że nawet trudne do przełknięcia pamiątki z historii warto zachowywać.

Dzisiaj wśród poszukiwaczy zdecydowanie dominuje przekonanie, że niezależnie od pochodzenia, warto przedmioty z przeszłości ocalić. Historia lotu „nie naszego” messerschmitta z Bogunic i poszukiwanie grobu „nie naszego” pilota czy odnalezienie „nie naszej” kolumny Schillera w Głogowie, które publikujemy na łamach tego numeru „Odkrywcy”, najlepiej o tym świadczą. Cieszy, że według wstępnych zapowiedzi Schiller, poeta, który napisał, że „wszyscy ludzie będą braćmi tam, gdzie twój [radości] przemówi głos”, znów zerknie z postumentu na dolnośląskie miasto. Zawsze łatwiej jest bowiem niszczyć, trudniej natomiast poznawać. Życzę zatem samych trudności, a nie łatwych, prostych i szybkich rozwiązań. I jeszcze radości z odkrywania.

Odkrywca 05/2021 – spis treści

Wydanie drukowane w sprzedaży: od 6 maja 2021 roku.
E-wydanie dostępne w sprzedaży: od 1 maja 2021 roku.

POSZUKIWANIA I ODKRYCIA
- Messerschmitty Asów Kier JG 77 nad Bramą Morawską / ANDRZEJ DACZKOWSKI
- Odnaleziony pomnik Fryderyka Schillera. Nos niestety przepadł… / ANNA WALIGÓRA-STUPNICKA
- Na polach, łąkach i w lasach. Poszukiwania bez wyraźnego kontekstu historycznego / MARCIN PERLIŃSKI
KULISY HISTORII
- Tunel kolejowy pod Małym Wołowcem w Wałbrzychu. Część 2 / PRZEMYSŁAW DOMINAS
- Wzorcowa gmina. Pogorzela, Kraj Warty i plany Greisera / DAMIAN PŁOWY
- Wielbłądy szturmują Reichstag / ROBERT PRIMKE
- Germania i Kriegerdenkmal 1870-1871: monument wyparty z pamięci / MARCIN MOŚCICKI
KOLEKCJONERSTWO
- NA40: „czarny nóż” Armii Czerwonej / PIOTR ORMAN
FORTYFIKACJE
- Zapora drogowa w zaroślach. Zmiany założeń fortyfikacyjnych w ramach MRU / ADAM MAZIARZ
KSIĘGARNIA ODKRYWCY
- Nowości maja 2021

Odkrywca 05/2021 – zapowiedzi

XVI Konferencja Popularnonaukowa Miesięcznika „Odkrywca 14-16 maja 2021
MAGDA HABER

Planowany termin rozpoczęcia tegorocznej konferencji zbliża się dość szybko. W tej chwili, gdy przekazujemy tę informację, mamy kolejny lockdown w całym kraju. Podobną sytuację mieliśmy rok temu i zmusiła nas ona do przesunięcia terminu naszego spotkania z maja na wrzesień. Mamy nadzieję, że w tym roku do tego nie dojdzie, skutecznie wrócimy do tradycyjnego terminu majowego i spotkamy się w dniach 14–16 maja bieżącego roku.

W tej chwili nasze przygotowania idą pełną parą. Staramy się uzyskać pozwolenia na wejście do różnych obiektów, często na co dzień niedostępnych. Będziemy chcieli pokazać także obiekty dość znane, ale, jak to zwykle u nas, pokażemy je Wam w inny, niestandardowy sposób. Bądźcie przygotowani na niecodzienne ciekawostki i przeżycia.

Messerschmitty Asów Kier JG 77 nad Bramą Morawską
ANDRZEJ DACZKOWSKI

Od marca 2021 roku trwają w okolicach Bogunic, miejscowości leżącej blisko Raciborza, poszukiwania miejsca rozbicia niemieckiego myśliwca z czasów drugiej wojny światowej. Właśnie w tym rejonie, na przełomie marca i kwietnia 1945 roku, w dramatycznych okolicznościach dobiegała końca historia słynnego lotniczego pułku, który jako znak obrał jeden z karcianych kolorów. Zwany był Herz Ass-Geschwader – Eskadrą Asów Kier. To jednostka z długim szlakiem bojowym, w którym nie zabrakło niecodziennych wydarzeń i wybitnych postaci. Jej ostatnią misją była obrona Bramy Morawskiej.

Odnaleziony pomnik Fryderyka Schillera. Nos niestety przepadł…
ANNA WALIGÓRA-STUPNICKA

Pomnik niemieckiego dziewiętnastowiecznego poety, Fryderyka Schillera, twórcy słynnej „Ody do radości”, uznany za zniszczony, został odkopany przez członków Głogowskiego Ruchu Odkrywców Tajemnic. Pomnik, zachowany w całości z nielicznymi uszkodzeniami popiersia, wykopano 22 marca 2021 roku w Głogowie na Dolnym Śląsku, w Parku Leśnym położonym niedaleko Wałów Bolesława Chrobrego i ronda im. Romana Dmowskiego.

NA40: „czarny nóż” Armii Czerwonej
PIOTR ORMAN

Nowy wojskowy nóż został prawdopodobnie opracowany w firmie „Trud”. Łączył w sobie cechy minimalnie skróconego (o 10 mm) saperskiego NR-37 (głownia) z rękojeścią zbliżoną do noży skautowskich, pozbawioną jednak oddzielnej głowicy. Pochwy wykonywano bardzo tradycyjną metodą z dwóch łubek drewnianych z metalowymi okuciami, podobnie jak w całej rodzinie szaszek (wz.1881 i 1927) i w przypadku kindżału (Bebut wz.1907), jednak bez obciągania skórą lub impregnowanym płótnem. Nie było żadnego dławika, a nóż stabilizował się w pochwie na wcisk. Być może w ostatnim roku produkcji (1945) w Zlatouście pojawiły się stalowe pochwy wykonane z dwóch blaszanych wytłoczek, łączonych krawędziowo.