Odkrywca 6 (269) czerwiec 2021

Projekt Zamek Gryf
ŁUKASZ ORLICKI

Wiosną 2020 roku rozpoczęliśmy interdyscyplinarny projekt badawczy, którego celem stało się wyjaśnienie tajemnic Zamku Gryf w Proszówce na Dolnym Śląsku. A jest ich sporo. Od tonących w mrokach dziejów początków wczesnośredniowiecznej warowni, poprzez nieznane ślady ciężkich walk, jakie toczono tu w XVII i XVIII wieku, zasypane studnie, nieznane podziemne przejścia aż po pogłoski o ukrywanych podczas II wojny światowej skrzyniach z bronią

Miecz „grunwaldzki“ z zestawem rycerskim
ANDRZEJ DACZKOWSKI

Do sensacyjnego odkrycia miecza doszło pod Olsztynem. Jednak informacja o dokładnej lokalizacji znaleziska jest dostępna zaledwie kilku osobom. Kontaktowaliśmy się z nimi, jednak od wszystkich usłyszeliśmy tę samą, najwyraźniej uzgodnioną wersję: miecz został znaleziony na granicy… dawnego komornictwa olsztyńskiego i komturii ostródzkiej, czyli na pograniczu historycznej biskupiej Warmii, tak zwanego księstwa biskupiego. Jest to obszar około kilkudziesięciu kilometrów kwadratowych. Na pytanie, w jaki sposób miecz został namierzony – czy był to detektor – jedyna odpowiedź, jaką słyszymy to: następne pytanie proszę. Aby emocje stopniować, zacznijmy od zaprezentowania osoby poszukiwacza. To Aleksander Miedwiediew…

Ratują pamięć i pomniki
ANNA WALIGÓRA-STUPNICKA

Denkmal to po niemiecku pomnik. Skoro tak często podczas naszych działań trafiamy na przedwojenne niemieckie pomniki, ratujemy je od zapomnienia, stwierdziliśmy, że to będzie dobra nazwa. Dodaliśmy do tego Pomorze, ponieważ mieszkamy w Polsce właśnie na Pomorzu i wyszła nam taka hybryda – »Denkmal Pomorze« – opowiada prezes stowarzyszenia Wiktor Możdżer. Stowarzyszenie zajęło się m. in. pomnikiem w Kluczu – prawie trzytonowym głazem, przewróconym i pozostawionym tak w zapomnieniu przez kilkadziesiąt lat. Udało się go w końcu postawić.

Obecnie członkowie stowarzyszenia bardzo poważnie zaangażowali się w sprawę uhonorowania przez społeczność szczecińską znamienitych mieszkańców tego miasta z okresu przedwojennego: Johannesa i Martina Quistorpów, szczecińskich filantropów i przemysłowców, jednych z najbogatszych mieszkańców Szczecina przełomu XIX i XX stulecia. W ostatnim czasie członkom stowarzyszenia udało się ustalić miejsce ich pochówku.

Pieniądz idzie na front
TOMASZ BIENEK

Banknoty i monety, w których otrzymywali wypłaty żołnierze obu wojen światowych, to obecnie ciekawe pamiątki zaliczane do grupy tzw. personal items, czyli przedmiotów osobistych żołnierza. Dla entuzjastów wojskowości, poszukiwaczy wojennych artefaktów czy kolekcjonerów wojskowych pamiątek najważniejszym dowodem na ścisłe związki środków płatniczych z militariami jest sama etymologia słowa „żołnierz”. W języku polskim rzeczownik ten pojawił się w XVI wieku i oznaczał osobę pełniącą służbę wojskową właśnie za pieniądze, choć początkowo obowiązywała zapomniana już dziś forma „żołdnierz” – czyli ktoś pobierający żołd. W minionych wiekach w języku polskim także wyrażenie „żołdak” oznaczało wojskowego otrzymującego wynagrodzenie za swoją służbę i absolutnie nie miało pejoratywnego znaczenia.

Ten numer można nabyć jedynie w naszym sklepie www.ibhik.pl